Bijeenkomst groep van 6 mensen op begraafplaats Rusthof

Update oktober 2023

Het Openbaar Ministerie heeft vandaag een uitspraak gedaan in de zaak. Lees hier het persbericht van het OM.

Update januari 2023

Eind 2022 zijn de formele documenten geactualiseerd over de wijze waarop Crematorium en Begraafplaatsen Amersfoort het crematorium en de begraafplaatsen Rusthof, Maranatha en Soesterweg beheert.

Je vindt de documenten op deze pagina op de website van het CBA

Update 7 november 2022

Op dinsdagavond 8 november 2022 staat de Verordening voor het crematorium en de begraafplaats Rusthof ter instemming op de agenda van de gemeenteraad van Amersfoort.

Op donderdagavond 10 november 2022 besluit de gemeenteraad van Leusden dan over deze verordening. Kijk voor de documenten op de website van de gemeente Leusden.

Update 19 oktober 2022

Op donderdagavond 20 oktober 2022, bespreken de gemeenteraden van Amersfoort en Leusden de Verordening voor het crematorium en de begraafplaats Rusthof in het stadhuis van Leusden. De aanvangstijd en documenten vind je op de website van de gemeente Leusden.

Update 8 september 2022

Regels activiteiten CBA

Op 17 en 23 mei 2022 waren er 2 bijeenkomsten met een aantal nabestaanden. Zij gaven bij ons aan mee te willen denken over passende en niet passende activiteiten op de begraafplaats. De deelnemers aan het gesprek adviseerden ons om uitgangspunten te benoemen waaraan de verschillende verzoeken voor activiteiten op Rusthof kunnen worden getoetst. Die staan hieronder kort toegelicht.

1. Aard van Rusthof

Rusthof is in de basis een rustplaats, waar dierbaren begraven liggen en waar naasten deze dierbaren in rust kunnen bezoeken. Deze basis moet in alles voorop staan. Activiteiten in welke vorm dan ook, mogen niet in strijd zijn met deze basis.

2. Meerogenprincipe bij het afwegen van een verzoek voor een activiteit

Meerdere personen binnen de gemeente beoordelen gezamenlijk een verzoek voor een activiteit.

3. Informeren van betrokkenen

Wanneer een verzoek voor een activiteit wordt gehonoreerd, dan worden betrokkenen hierover actief door het CBA geïnformeerd (de aard, de specifieke plek, de duur). Dit geldt in het bijzonder voor naasten van wie de dierbaren begraven liggen in het gebied waar de activiteit is. Zo kunnen naasten in rust hun dierbare bezoeken.

4. Ruimte voor activiteiten

Rusthof is een bijzondere plek: een mooie locatie met bijzondere natuur, historische betekenis en vooral een laatste rustplaats voor dierbaren. Deelnemers aan beide avonden geven aan dat de begraafplaats niet op slot hoeft vanwege de gebeurtenis van 11 september 2021.

Vervolg uitwerken uitgangspunten

De uitgangspunten worden nu eerst besproken met betrokken partijen bij Rusthof, zoals de Vrienden van Rusthof, Sovjet Ereveld en OorlogsGravenStichting. Daarna worden ze door de gemeente uitgewerkt in praktische werkafspraken. De gemeente legt deze uitwerking voor aan de deelnemers van het gesprek. Opmerkingen worden verwerkt en de definitieve versie van de regels wordt daarna vastgesteld door de burgemeester.

Verordening

De verordening, waarin de juridische afspraken over het gebruik van het CBA zijn vastgelegd (bijvoorbeeld over de tijden waarop begraven en gecremeerd mag worden) wordt aangepast omdat de huidige verordening niet meer actueel is. Een aangepaste verordening moet worden vastgesteld door de gemeenteraad van Leusden, omdat Rusthof op het grondgebied van Leusden ligt. Wij verwachten dat een aangepaste verordening dit jaar vastgesteld kan worden.

Invulling van de positie directeur

In de raadsvergadering eind 2021 is uitgesproken dat het voor het herstel van vertrouwen met nabestaanden van groot belang is dat er een goede vertrouwensbasis is tussen directeur en nabestaanden. Die vertrouwensbasis was er toen niet en zicht op herstel daarvan was er op dat moment ook niet. Om die reden zal de vorige directeur niet meer terugkeren bij het CBA. De aanstelling van de nieuwe tijdelijke directeur was al een belangrijke stap in het herstel van vertrouwen.

Lotgenoten

Een van de ouders waarvan een overleden kindje op de Kinderhof is begraven, wil een lotgenotengroep starten. Zij plaatste daarvoor bij het Kinderhof al een oproep. Dit lotgenotencontact is bedoeld voor ouders van overleden kinderen die op Rusthof zijn begraven om onderling ervaringen rond rouwverwerking uit te wisselen.

Nabestaanden ontvingen over de stand van zaken een brief. Die kun je hieronder downloaden.

Update 10 augustus 2022

2 nabestaanden hebben een kort geding aangespannen tegen de gemeente waarin gevraagd werd om de naw-gegevens te verstrekken van de mensen die op 11 september 2021 op Rusthof aanwezig zijn geweest. De zitting vond plaats op 27 juli 2022.

De conclusie van de voorzieningenrechter van de rechtbank Midden-Nederland is dat Gemeente Amersfoort niet verplicht is de persoonsgegevens van leden van de groep die onderzoek deed op begraafplaats Rusthof te verstrekken aan deze 2 nabestaanden.

De rechter gaf aan dat het in deze zaak ging om een botsing van rechten (waarheidsvinding versus privacy) en een afweging van de wederzijdse belangen. Volgens de voorzieningenrechter hebben de desbetreffende nabestaanden een gerechtvaardigd belang bij de gegevens. Op die manier hopen zij meer te weten te komen over wat zich precies heeft afgespeeld bij de graven van hun kinderen en hopen ze antwoorden te krijgen op vragen die ze nog hebben. De voorzieningenrechter moet een belangenafweging maken en oordeelt dat het veiligheidsaspect voor de leden zwaar weegt. Zo is er (online) veel te doen om deze kwestie.

Hoewel de belangen van de nabestaanden ook zwaar wegen, weegt dat niet op tegen het belang van de groep, zo oordeelt de rechter. Ook overweegt deze mee dat de groep geen persoonlijk gesprek met de desbetreffende nabestaanden wil. En dat dit gesprek niet is af te dwingen door de gemeente. Als de gegevens nu wel worden verstrekt, is dat bovendien niet terug te draaien. Al met al vindt de rechter dat er te veel twijfel is om een onomkeerbare beslissing – het verstrekken van de persoonsgegevens – te nemen. Daarom komt de voorzieningenrechter in deze kortgedingprocedure tot de conclusie dat Gemeente Amersfoort de persoonsgegevens niet hoeft te verstrekken aan de nabestaanden.

Wij begrijpen dat de nabestaanden met deze uitspraak niet geholpen zijn bij hun herstel. De gemeente zal aan de desbetreffende nabestaanden daarom laten weten bereid te zijn mogelijkheden te faciliteren contact tussen hen en de onderzoeksgroep tot stand te brengen.

Lees het volledige vonnis op de website van de Rechtspraak.

Update 28 januari 2022

Vervolgstappen

De gemeente gaat aan de slag met vervolgstappen. Nabestaanden zijn hierover per brief of e-mail geïnformeerd. Hierin vragen we of ze:

• in gesprek willen met de groep onderzoekers
• mee willen denken over nieuwe kaders voor activiteiten op de begraafplaats
• of er nog andere vragen zijn of dat er nog behoefte is aan contact met één van de bestuurders

Na ontvangst van de reacties worden de belangstellenden uitgenodigd.

Naar aanleiding van het Wob-verzoek zijn de documenten en camerabeelden na verstrekking aan de aanvrager openbaar. De documenten kun je bekijken op de pagina Wob-verzoek berichtgeving Rusthof.

Het bezoek vond plaats met toestemming van de directeur van Crematorium en Begraafplaatsen Amersfoort. Het bezoek is niet van te voren afgestemd met nabestaanden. Ook is er niet van te voren over gecommuniceerd.

Het bezoek is ontdekt door een ouder van een overleden kind. Die vond een achtergebleven camera van de groep van 6 mensen met daarop verschillende filmbeelden. Ook beelden van een paar seconden van het bezoek op 11 september 2021. De ouder herkende op de beelden het kinderhof van begraafplaats Rusthof.  Over deze vondst heeft de ouder een brief gestuurd aan de burgemeester, de wethouder en de gemeenteraad. De brief is ook bij de media terecht gekomen. Dit heeft geleid tot diverse artikelen in de media. Hierdoor ontstond veel onrust, vooral bij ouders van overleden kinderen. Ook bij andere nabestaanden riep deze gebeurtenis vele vragen op.

Op 12 en 13 oktober 2021 heeft de burgemeester de rechthebbenden van een graf een eerste brief gestuurd om hen te informeren over deze gebeurtenis. Nabestaanden die aangaven dat ze op de hoogte gehouden willen worden ontvingen onderstaande brieven.

Naar aanleiding van reacties van ouders van overleden kinderen is contact met hen gezocht. Zij gaven aan behoefte te hebben aan een gesprek met de burgemeester en de directeur van de begraafplaats. Die bijeenkomst is geweest op 14 oktober 2021. Circa 70 ouders maakten van deze gelegenheid gebruik om hun gevoelens te uiten en vragen te stellen.

Tijdens deze bijeenkomst is een aantal vervolgacties afgesproken.

Vanwege de onduidelijkheid over wat er precies is gebeurd vroeg de gemeente de Nationale Ombudsman een onafhankelijk onderzoek te doen. De resultaten van het onderzoek zijn op 17 december 2021 door de Nationale ombudsman gepubliceerd.

• Publicatie eindverslag van de Nationale ombudsman: Onderzoek gebeurtenissen Rusthof afgerond

De ombudsman trekt duidelijke conclusies als het gaat om de afweging die is gemaakt in de toestemming en het feit dat niet alle aangeleverde informatie is gecontroleerd op volledigheid en betrouwbaarheid. De conclusies zijn hard bij ons college binnengekomen. Wat ons nog het meeste raakt is de conclusie dat wij het contact met een aantal nabestaanden, waaronder met name ouders zijn verloren, rond het moment dat we de ombudsman hebben gevraagd dit onderzoek te doen. Dit spijt ons zeer. We vonden het juist voor jou als nabestaande van belang dat er maximale transparantie zou komen met een onafhankelijke reconstructie en oordeel over ons handelen. Zodat wij niet zelf ons handelen zouden beoordelen. Lopende het onderzoek van de ombudsman bleek dat er aanleiding was om zelf een intern onderzoek op te starten naar de volledigheid van informatie. We hebben op basis van vertrouwen in de gemeente informatie over de gebeurtenis opgehaald. Werken vanuit vertrouwen is ons vertrekpunt en absolute voorwaarde als je bij een overheid werkt. Toen we tijdens dit interne onderzoek nieuwe informatie vonden hebben wij dat contact weer gezocht.

Wij zijn als college verantwoordelijk voor wat er is gebeurd. Toen er twijfel ontstond over de compleetheid van de informatie, zijn wij direct een intern onderzoek gestart. Nu gaan we met een hoge prioriteit aan de slag met alle aanbevelingen van de ombudsman. Wij willen niets liever dan het contact en vertrouwen herstellen met de nabestaanden die zich niet meer gehoord en gezien voelen.

Aanvankelijk was het de bedoeling om voor nabestaanden die dat willen een moment te organiseren om de beelden op de gevonden camera te bekijken. Naar aanleiding van het Wob-verzoek kon je van 17 december 2021 tot 31 januari 2022 de camerabeelden bekijken. De beelden zijn 6 weken gepubliceerd om inzicht te geven in wat er is gebeurd, naast wat het rapport van de Nationale Ombudsman daarover beschrijft.

Het gaat om 4 filmfragmenten die op 11 september 2021 opgenomen zijn, waarvan 3 op de Rusthof. Hierbij zijn personen en stemmen van personen die in beeld zijn en tot specifieke graven herleidbare kenmerken onherkenbaar gemaakt.

Heb je vragen over de camerabeelden? Stel ze dan aan ons. Kijk bij het kopje Contact hoe je ons kunt bereiken.

Van de gestelde vragen is een lijst gemaakt. Hieraan zijn voor zover mogelijk antwoorden toegevoegd.

Uit contacten met nabestaanden weten we dat er ook behoefte is aan een gesprek met de groep van 6 mensen die onderzoek hebben gedaan op begraafplaats Rusthof. In de brief van 28 januari 2022 aan nabestaanden lichten wij toe hoe het gesprek kan plaatsvinden en vragen wij hen belangstelling hiervoor kenbaar te maken. In februari zijn er 2 gesprekken geweest op de beschreven manier.

De Nationale ombudsman beveelt het college aan een breed maatschappelijk gesprek te organiseren over het karakter van de begraafplaats en welke activiteiten daar passend zijn. Onderdeel van dit gesprek zou moeten hoe in de toekomst verzoeken die Rusthof ontvangt worden afgehandeld en wie daarbij betrokken moeten zijn.

Met deze aanbeveling gaan we met hoge prioriteit aan de slag. In de brief van 28 januari 2022 aan nabestaanden vragen wij hen aan ons te laten weten of zij hierover mee willen denken. Bij de update van 8 september 2022 bovenaan deze pagina is hier meer over te lezen.

Afgesproken is contact te hebben met het Openbaar Ministerie om uit te zoeken of er sprake zou kunnen zijn van grafschennis. Omdat er inmiddels aangiften zijn gedaan bij het Openbaar Ministerie wachten wij de beoordeling daarvan af.

Vragen? Mail naar burgemeester@amersfoort.nl of bel naar 14 033.