Maaien in de stad

Gazongras wordt vaak en kort gemaaid. Door het kort te houden, blijft het een mooie, dikke grasmat. Fijn om op te spelen of op te picknicken. Madeliefjes zie je vooral in gazons, ze hebben namelijk veel licht nodig. Mensen vinden het vaak jammer als de madeliefjes worden weggemaaid, maar zonder maaien, komen er ook geen madeliefjes. Ze zijn zo geworteld dat ze het vele maaien goed overleven. De helft van ons gras wordt gemaaid als gazon, ongeveer 25 keer per jaar. 

Tijdens droogte stoppen we met maaien en dan komen kleine bloemen op. Deze maaien we weer mee met de eerstvolgende maaibeurt. Dit doen we om de kwaliteit van ons gazon te beschermen. 

Kruidenrijk gras is belangrijk voor de biodiversiteit. Met de kruiden lokken we bijen, vlinders en insecten. In de verschillende soorten kruiden vinden zij hun voedsel en schuilplaats. De helft van ons gras bestaat uit kruidenrijk gras en we breiden dit uit waar mogelijk en wenselijk. Het proces om kruidenrijk gras te maken kent vijf stappen, waarbij soortenrijk hooiland (H3), het eindbeeld is.

1. Pionier (beginfase): groot aantal voornamelijk eenjarige soorten, maaien nog niet nodig. Vaak herkenbaar aan de mooie klaprozen, die er alleen in deze fase zijn en dus tijdelijk.
2. Ruigte: beperkt aantal voornamelijk ruigtesoorten, 2 tot 3 keer per jaar maaien en afvoeren in het voorjaar en de (na)zomer
3. H1 (soortenarm hooiland): 5 tot 10 soorten voornamelijk grassen, 2 keer per jaar maaien en afvoeren in het voorjaar en de herfst
4. H2 (matig soortenrijk hooiland): 10 tot 20 soorten gras en kruiden, 2 keer per jaar maaien, hooien en afvoeren in de zomer en herfst
5. H3 (soortenrijk hooiland): 20 tot 30 soorten gras en kruiden, 1 keer per jaar maaien, hooien en afvoeren in de nazomer.

In de fasen pionier en ruigte kunnen we een maaimachine gebruiken die het maaisel direct opzuigt. Daarmee verschraalt de bodem en krijgen kruiden meer kans om te groeien. Hooiland (H1, H2 en H3) maaien we zodra de kruiden zijn uitgebloeid en het zaad is verspreid. Het maaisel laten we even liggen voordat we het afvoeren. 

Om meer soorten gras, kruiden, insecten en vlinders te krijgen, laten we iedere maaibeurt ongeveer 15 tot 20 procent gras en kruiden staan. Dit heet gefaseerd maaien. Vlinders gebruiken de nectar van de bloemen als voeding en het gras om hun eieren en rupsen in de winter te beschermen.

Het kan wel 10 tot 15 jaar duren voor het eindbeeld (H3) bereikt wordt. Om het jaar bekijken we een deel van de oppervlakte binnen de gemeente waar we kruidenrijk gras ontwikkelen. Dan bepalen we in welke fase het kruidenrijk gras zich bevindt en of het maaibeleid daarbij nog klopt. 

Gemeente Amersfoort doet mee met het landelijke initiatief ‘Maai mei niet’. Het initiatief ‘Maai mei niet’ doet vermoeden dat gemeenten in de maand mei het gazon niet moeten maaien, maar dit klopt niet. Gemeenten worden opgeroepen om hun kruidenrijke grassen gefaseerd te maaien, ook in mei. Met gefaseerd maaien laten we met opzet een deel staan, hierdoor kunnen dieren nectar blijven vinden en krijgen de planten de tijd om zich uit te zaaien. Het maaien doen we om de grond te verschralen, zodat er meer kruiden gaan groeien. Het geldt niet voor gazons, die lopen teveel schade op bij het overslaan van maaibeurten.

Van april tot eind oktober grazen er 3 schaapskuddes in de stad in:

• De Hoef, Rustenburg, Zielhorst 
• Vathorst en Schothorst
• Schuilenburg, Nieuwland en Hoogland 

Afhankelijk van de plek en hoeveel gras er is, blijven de kuddes 1 tot 3 weken op dezelfde plek. Daarna trekken ze door naar de volgende plek. De schapen helpen om zaden te verspreiden door poepen en hun vacht. Ze staan op de kruidenrijke grasplekken, en worden met name ingezet op plekken waar onze machines moeilijk kunnen komen, zoals dingen die in de weg liggen en steile hellingen.

De schapen lopen 7 dagen per week rond van 1 april tot 31 oktober in Amersfoort Noord en West. De gemeente heeft dat afgesproken met de aannemer die het kruidenrijk gras onderhoudt. Schapen zijn levende maaimachines, die geen diesel of benzine nodig hebben. Dat is beter voor het milieu, goed voor de planten en ziet er leuk uit.

Door te maaien werken we aan een groene stad met ruimte voor natuur en water. Je leest hier meer over in het Omgevingsprogramma Groen Blauw 2040 (pdf, 34,8 mb).

Wil je meer weten over hoe we ons kruidenrijk gras beheren? Neem dan ook een kijkje op onze projectpagina over kruidenrijke bermen voor bijen, vlinders en insecten. 

Op deze maaikaart zie je waar en hoe we de openbare ruimte maaien in Amersfoort.