Park Randenbroek e.o.

4.3.1 Park Randenbroek

Kaders voor het deelgebied

In de Structuurvisie Park Randenbroek e.o. is het doel voor Park Randenbroek en Metgensbleek als volgt geformuleerd. "Park Randenbroek is een klein restant van een landgoed uit de zeventiende eeuw. De Engelse landschapsstijl met zijn hoogteverschillen dateert uit de negentiende eeuw. De gebruiksdruk op Park Randenbroek is erg hoog. De inrichting en het beheer van het park zijn verre van optimaal. Er is sprake van oneigenlijk gebruik. De samenhang en verbinding met andere groengebieden langs de beekoever ontbreken. Park Randenbroek en Metgensbleek worden opgeknapt en deels opnieuw ingericht. De cultuurhistorische betekenis en de recreatieve waarde vormen uitgangspunten bij de renovatie. Het park is samen met Huize Randenbroek een rijksmonument".

Maatregelen

De maatregelen die voor dit deelgebied in de Structuurvisie Park Randenbroek e.o. genoemd worden, zijn:

• 1. Het terugbrengen van de oorspronkelijke stijlkenmerken, zoals afwisselende natuur met doorkijken, glooiingen en verweven bospaden, boomgroepen en waterlopen.
  
• 2. Het bomenbestand verjongen op basis van het oorspronkelijke parkontwerp van Van Lunteren.
• 3. Het verbeteren van de loop en de begaanbaarheid van het padenstelsel
• 4. Het verbinden van Park Randenbroek met het overige plangebied met een doorgaande langzaamverkeerroute.
• 5. Het zichtbaar maken van een doorgaand stelsel van waterlopen door ze uit te diepen, op te schonen en vrij te leggen.
• 6. Het verwijderen van parkelementen die niet in de oorspronkelijke opzet passen.
• 7. Het markeren van de entrees van het park, bijvoorbeeld door een gebouw met een passende functie.
• 8. Het bieden van ruimte en mogelijkheden voor een cultureel programma voor het park.
• 9. Het vergroten van de sociale veiligheid door inrichting- en beheermaatregelen.
• 10. Het maken van een nieuwe entree bij Metgensbleek met een parkeerterrein voor bezoekers van het gebied.
• 11. Het verplaatsen van de Dahliatuin.

afbeelding : Park Randenbroek (uit: Structuurvisie Park Randenbroek e.o.)

Beschrijving van de inrichting van dit deelgebied volgens het Inrichting- en beheer plan Park Randenbroek e.o.

De hiervoor genoemde maatregelen zijn uitgewerkt in het Inrichting- en beheerplan voor dit deelgebied en in dit bestemmingsplan. Ook de gegevens van de in hoofdstuk 2 van deze toelichting genoemde rapporten van Alterra en Oldenburger Historische tuinen zijn gebruikt voor de uitwerking van de maatregelen.

Het park kan worden ingedeeld in drie kenmerkende deelgebieden: Park, Parkbos zonder onderbegroeiing (open) en Parkbos met onderbegroeiing (dicht).

afbeelding: Karakteristieken van Park Randenbroek

Deelgebied Het Park betreft het westelijke gedeelte, met daarin het hoofdhuis (Huize Randenbroek), het voorterrein met speelplaats en entree aan de Bisschopsweg, het achterterrein met de kenmerkende vijver en de voormalige moestuin met orangerie, de duiventil en Metgensbleek. Van oudsher is dit deelgebied een aantrekkelijk gedeelte van het park met veel kleurige, bloeiende heesters, zichtlijnen, boomgroepen en waterlopen. Ook vonden in en rond het huis de meeste activiteiten plaats. In de loop van de tijd is hier veel verloren gegaan.

In deelgebied Het Park zijn de volgende maatregelen voorzien:
- De oorspronkelijke stijlkenmerken zijn in het ontwerp weer teruggebracht door onder meer het herstellen van de zichtlijnen en het terugbrengen van de bloeiende heesters die een decoratieve rol spelen. Om dit te kunnen realiseren (licht en zicht) zullen op enkele plekken bomen verwijderd worden. In het hoofdstuk beheer van het Inrichting- en beheerplan staat uitgebreider beschreven waar bomen gekapt worden. Op andere plekken zullen duurzame (en in de toekomst monumentale) bomen aangeplant worden.
- De vijver wordt voorzien van een nieuwe beschoeiing. Tegelijkertijd wordt de (slingerende) vormgeving weer hersteld en het eiland zichtbaar gemaakt. De eendenvoederplaats verdwijnt en wordt vervangen door een verharde rand aan de noord- en oostzijde van de vijver. Ter plaatse van de waterbron (pomp) wordt een arcade van stenen aangelegd.
- De paden in dit gedeelte worden intensief gebruikt. Een gedeelte is al verhard met een min of meer natuurlijk (gele) bij het park passende uitstraling. Ook de overige paden in dit gedeelte van het park zullen vergelijkbaar verhard worden.
- De (kabouter)speelplaats zal voorzien worden van nieuwe speeltoestellen die aansluiten bij de sfeer van het park.
- Het straatmeubilair en de verlichting krijgen een historische uitstraling.
- Overwogen wordt om in de voormalige moestuin een beeldentuin in te richten, die afgesloten kan worden.
- De entrees van het park worden opnieuw bestraat en zullen voorzien worden van bloeiende sierheesters. Hierdoor wordt de allure van het park versterkt.

Deelgebied Parkbos zonder onderbegroeiing (open) betreft de buitenranden van het bosgebied langs de Heiligenbergerweg (schapenweide) en Bisschopsweg. Dit gebied bestaat vooral uit beukenbos met een kruidlaag. Door het open karakter is het zicht op de omgeving gewaarborgd. Uit het onderzoek van Oldenburger blijkt dat dit een belangrijke karakteristiek van de historische tuin is. Om de rondgang langs de binnenranden van het park voor zoveel mogelijk gebruikers (waaronder de bewoners van Nijenstede) mogelijk te maken, zal het pad in de buitenrand van het park verhard worden.

Deelgebied Parkbos met onderbegroeiing (dicht) betreft het bosgebied in het midden van het Park. Het is een gemengd bos met een struiklaag. Hierdoor is het gebied geschikt om rond te dwalen. Doordat er op dit moment erg veel slechte bomen zijn, zal er veel gekapt moeten worden. Maar in dit gebied zullen ook dode bomen blijven staan om nestholtes te bieden voor vogels en vleermuizen. Het komende jaar worden de bomen zorgvuldig onderzocht op kraam-, winter of zomerverblijven voor vleermuizen. Ook de bomen die van belang zijn voor de Eekhoorns of Reigers worden geïnventariseerd en gespaard. Kenmerkend in dit gebied zijn de historische uitzichtheuvels. De (houten) traptreden naar deze heuvels zullen vervangen worden met een meer historisch en duurzaam materiaal. Langs de trappen komt aan één zijde een leuning. De uitgesleten, halfverharde paden zullen hersteld worden, maar blijven halfverharde paden om zo het boskarakter te behouden.

Om de eenheid te versterken tussen de gebieden in het Park en Metgensbleek wordt, conform de historische situatie, langs de Ringweg Randenbroek een sloot gegraven. Hierdoor zijn de kenmerkende grenzen van het Rijksmonument weer hersteld. De waterlopen worden weer watervoerend en scheiden het park van de omgeving waardoor ze een natuurlijke barrière vormen.

Park Randenbroek en Metgensbleek vallen beiden binnen de grens van het Rijksmonument. Ook Huize Randenbroek, het Koetshuis, Oranjerie, de Duiventil, de Tuinmanswoning en de hekken behoren tot het Rijksmonument. In het inrichtingsplan willen we ook de samenhang tussen de verschillende gebouwen en het park versterken. Dat gebeurt deels door de inrichting van de omgeving van de gebouwen, zoals het parkeren op eigen terrein, geen parkeren voor de villa, de terrassen bij de villa en bijvoorbeeld het versterken van de ruimtelijke samenhang tussen Metgensbleek en het park. Ook bij het zoeken naar de juiste invulling voor de villa wordt hier rekening gehouden met de synergie tussen villa en park.

afbeelding : Toekomstige inrichting Park Randenbroek en Metgensbleek (uit Inrichting- en beheerplan Park Randenbroek e.o.)

4.3.2 Huize Randenbroek

Kaders

In de Structuurvisie Park Randenbroek e.o. staat over Huize Randenbroek: "Huize Randenbroek is al eeuwenlang een beeldbepalend pand in Park Randenbroek. Het landgoed staat met huis, opstallen en park op de rijksmonumentenlijst. Voor de villa, waar nu nog tijdelijk verschillende functies zijn ondergebracht, wordt een passende bestemming gezocht. Een bestemming voor een publieksfunctie die de rijke historie van het huis en het gebied extra onder de aandacht brengt. We denken aan een combinatie van functies waarbij met name 'lichte' horeca, zoals een theehuis of een restaurant een aantrekkelijke optie is. Een relatie met de cultuurhistorische betekenis van het pand is een pré. De toevoeging van een woonfunctie in de villa kan bijdragen aan de sociale veiligheid.”

Randvoorwaarden

Volgens de door burgemeester en wethouders in 2007 vastgestelde projectdefinitie voor Huize Randenbroek gelden de volgende randvoorwaarden:

• 1. De villa krijgt zowel binnen als buiten een openbare functie met bijvoorbeeld 'lichte' horeca, zoals een theehuis.
• 2. De functie moet laagdrempelig zijn
• 3. Er moet zowel overdag als 's avonds 'beweging' zijn
• 4. De toevoeging van een woonfunctie in de villa kan bijdragen aan de sociale veiligheid.
• 5. Er moet dynamiek en levendigheid worden toegevoegd aan het park
• 6. De nieuwe functie moet passen bij de stijlkenmerken en de opzet van het pand en het park.
• 7. De hoofdfunctie moet ook een publiekstrekker zijn.

Beschrijving van de bestemming en de inrichting volgens het Inrichting- beheerplan Park Randenbroek e.o.

In het bestemmingsplan wordt rekening gehouden met een gemengde functie voor Huize Randenbroek. Daarbij moet met name worden gedacht aan een combinatie van wonen met "lichte" horeca (zoals een theehuis en een restaurant) en activiteiten met een publieksfunctie gericht op cultuur, natuur en recreatie. Parkeren bij de villa is niet toegestaan. Er worden mogelijkheden geboden om de villa in beperkte mate uit te breiden.

Het terrein rond Huize Randenbroek zal aangepast worden aan de nieuwe bestemming. Er wordt een duidelijk onderscheid gemaakt tussen de entreezijde en de tuinzijde. De entreezijde wordt voorzien van een cirkelvormige voorruimte. Deze vormgeving wordt veel aangetroffen in tuinen en parken uit een vergelijkbare tijd en is op oude foto's van Huize Randenbroek ook terug te vinden. De ruimte voor het gebouw wordt begrensd door een haag met daarvoor bloeiende heesters en kan dienst doen als terras. Aan de achterzijde is een nieuw terras op de zon ontworpen. Van dit terras zijn geen oude ontwerpen bekend. De vormgeving is geïnspireerd op vergelijkbare voorbeelden (onder andere Kasteel Groeneveld te Baarn).

afbeelding: Impressie van Huize Randenbroek

4.3.3 "Bewoners" park

In Park Randenbroek wordt gewoond in het koetshuis en de woningen bij de voormalige moestuin. Het streven is om zoveel mogelijk auto's uit het park te weren. Met de verschillende bewoners is overleg gevoerd om de geparkeerde auto's zoveel mogelijk uit het "openbaar gebied" te halen en deze op "eigen terrein" te parkeren.
De bewoners kunnen nog maar via één route per auto hun huis bereiken, hetzij via de hoofdlaan, dan wel via de aftakking van de hoofdroute dicht bij de entree aan de Heiligenbergenweg. Hierdoor wordt het rondrijden in het park niet meer mogelijk.

Ten behoeve van de gebruiker (kunstenaar) van het perceel bij de duiventil wordt in het Inrichting- en beheerplan en dit bestemmingsplan de bouw van een kapschuur toegestaan. Dat biedt mogelijkheden om de werkzaamheden op deze plek meer te ordenen en uit het zicht te halen waardoor de belevingswaarde van de duiventil wordt hersteld. Eenzelfde voorziening wordt ook mogelijk gemaakt voor de gebruiker (houtbewerker) van het voormalige koetshuis. De kapschuren worden gebouwd van hout in een bij het park passende stijl. In de nieuwe schuur zijn bedrijfsactiviteiten ten behoeve van houtbewerking toegestaan. In het koetshuis blijven de functies poppentheater en workshops toegestaan alsmede de woonfunctie.
De tuinmanswoning in het park wordt bestemd voor wonen.
In de orangerie is een beeldhouwerij gevestigd. Het is toegestaan om in het pand te wonen en bedrijvigheid ten behoeve van de beeldhouwerij uit te oefenen. Ook de buitenruimte en bijgebouwen kunnen ten behoeve van de beeldhouwerij worden gebruikt.

afbeelding: duiventil in Park Randenbroek (uit: beekberichten Stichting Heiligenbergerbeekdal)

4.3.4 Metgensbleek

Maatregelen

In de Structuurvisie Park Randenbroek e.o. zijn voor Metgensbleek de volgende maatregelen geformuleerd:

• 1. Het maken van een nieuwe entree met een parkeerterrein voor bezoekers van het gebied.
• 2. Het verplaatsen van de Dahliatuin.

Beschrijving van de inrichting en de bestemming volgens het Inrichting- en beheerplan Park Randenbroek e.o.

Metgensbleek is tot een aantal jaren geleden in gebruik geweest als tennisbaan. Uit het historisch onderzoek blijkt dat het gebied gebruikt is als bleekveld voor onder andere lakens. Uit de historische kaarten en ontwerpen blijkt dat de open ruimte, de ruimtelijke driedeling van het gebied en de omliggende sloten karakteristiek zijn. Deze elementen zijn daarom als leidraad voor de nieuwe inrichting genomen.

Uit de participatie via de website www.parkrandenbroek.nl blijkt een sterke voorkeur voor de dahliatuin op de plek van Metgensbleek. In het Inrichting- en beheerplan en in dit bestemmingsplan is de dahliatuin op de plek van Metgensbleek bestemd.
In de planvorming ontstaat een driedeling door de parkeerplaats aan de westzijde en de daarnaast gelegen dahliatuin die door een sloot in twee delen wordt verdeeld. Langs de sloot komen fruitbomen als verwijzing naar de vroegere fruitboomgaard en om het gebied ook kleur te geven in het voorjaar. Rondom de dahliatuin wordt een hek en haag gepland en een sloot aangelegd. Tussen de haag en de sloot ontstaat ruimte voor bloeiende slootbermen. De dahliatuin wordt openbaar toegankelijk, onder de huisregels van de dahliatuinvereniging.

De parkeerplaats aan de westzijde van Metgensbleek biedt ruimte voor 22 auto's. Deze parkeerplaats is bedoeld voor alle bezoekers van het park en vervangt de huidige parkeerplaats bij de entree aan de Heiligenbergerweg. Afhankelijk van de ontwikkelingen in Huize Randenbroek kan deze parkeerplaats in de toekomst nog uitgebreid worden tot 44 auto's. De uitvoering van deze parkeerplaats past in de stijl van het landgoed. Brede beukenhagen met forse bomen omzoomen het terreintje. Het parkeerterrein is door een loopbruggetje verbonden met de rest van het park. Door de aanleg van de parkeerplaats ontstaat aan deze zijde van het park een nieuwe entree. Deze nieuwe entree zal, net als de anderen, gemarkeerd worden door een poort.